Khuôn in tín phiếu mệnh giá một đồng và khuôn in tín phiếu mệnh giá năm mươi đồng được công nhận bảo vật quốc gia

Trong số 29 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia đợt này, tỉnh Quảng Ngãi có bảo vật là khuôn in tín phiếu mệnh giá một đồng và khuôn in tín phiếu mệnh giá năm mươi đồng, niên đại từ năm 1947; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi.

Khuôn in tín phiếu 01 đồng, gồm có 2 khuôn dùng để in mặt trước và mặt sau của tờ tín phiếu.

Khuôn in mặt trước của tờ Tín phiếu có hình chữ nhật, chính giữa khắc chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, bên phải phía trên có hàng chữ quốc ngữ: TÍN PHIẾU MỘT ĐỒNG; phía dưới là hàng chữ “Đại diện Chính phủ Trung ương”, dưới là chữ ký của đồng chí Phạm Văn Đồng. Bên trái phía trên góc khuôn có hàng chữ Hán 元  壹 (nhất nguyên) nghĩa là một đồng, phía dưới là hàng chữ “Đại diện Ủy ban Hành chính Trung Bộ” dưới là chữ ký của đồng chí Nguyễn Duy Trinh. Phía dưới mặt khuôn hình chữ nhật ở  góc bên phải, bên trái có mệnh giá bằng chữ số 1 nằm trong vòng tròn, thể hiện mệnh giá 1 đồng. Đường viền khuôn có trang trí hồi văn. Mặt lưng của khuôn có xuyên 3 lỗ tròn nhỏ dùng để bắt ốc vít cố định khuôn in trong quá trình in tín phiếu.

Khuôn in mặt sau của tờ tín phiếu 1 đồng có hình ảnh người nông dân đang điều khiển 1 con trâu cày ruộng là biểu tượng người cày có ruộng; góc trên bên phải có hàng chữ một đồng, phía dưới là hàng chữ Hán 元  壹 (nhất nguyên). Bên trái khuôn có in hình bông hoa tròn cách điệu, bên trong có mệnh giá là chữ số “1” và ký hiệu  đồng. Đường viền khuôn có trang trí hồi văn. Mặt lưng của khuôn có đục xuyên 3 lỗ tròn nhỏ dùng để bắt ốc vít cố định khuôn in trong quá trình in tín phiếu.

Khuôn in tín phiếu 50 đồng: Khuôn in có mặt trước hình chữ nhật, chính giữa khắc hình chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, cạnh trên có hàng chữ “VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA”, phía dưới có hàng chữ năm mươi đồng là mệnh giá tín phiếu. Bên phải, phía trên là chữ Hán 信 票 nghĩa là tín phiếu, phía dưới có hàng chữ “Đại diện Chính phủ Trung ương” dưới là chữ ký của đồng chí Phạm Văn Đồng. Bên trái, phía trên ghi chữ Hán 伍 拾 元 (ngũ thập nguyên) nghĩa là 50 đồng; phía dưới có hàng chữ “Đại diện Ủy ban Hành chính Trung Bộ”, dưới là chữ ký của đồng chí Nguyễn Duy Trinh. Đường viền khuôn có trang trí hồi văn và hình tượng: công - nông – binh với ý nghĩa kháng chiến kiến quốc. Hai đầu khuôn có hàn thêm gờ nhô ra, trên đó có đục xuyên 2 lỗ tròn nhỏ dùng để bắt ốc vít cố định khuôn in trong quá trình in tín phiếu.

Ngày 18/7/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 231-SL/M cho phép chính quyền miền Nam Trung bộ in và phát hành Tín phiếu ở vùng tự do Liên Khu V (có giá trị như Giấy bạc Việt Nam). Thực hiện Sắc lệnh trên, đồng chí Phạm Văn Đồng và Ủy ban kháng chiến Hành chính Nam Trung bộ quyết định thành lập xưởng in Tín phiếu đặt tại xóm Xà Nay, thôn Chàm Rao, xã Sơn Nham, huyện Sơn Hà vào tháng 9/1947. Xưởng có nhiệm vụ in và phát hành Tín phiếu phục vụ cuộc kháng chiến kiến quốc của quân dân Nam Trung bộ.

Các loại Tín phiếu được in và phát hành lúc bấy giờ có mệnh giá: một đồng, năm đồng, hai mươi đồng, năm mươi đồng, một trăm đồng, năm trăm đồng.

Khuôn in tín phiếu 01 đồng, 50 đồng đang lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi.

B.T