Thời gian
qua, một số đài truyền thanh không dây (TTKD) dọc theo khu vực biển Miền Trung
có xảy ra hiện tượng can nhiễu do các đài lạ, trong đó chủ yếu là các đài nói
tiếng Trung Quốc(TQ). Hiện tượng này gây ra tâm lý không tốt khi có người cho
rằng các đài này bị TQ chèn sóng hoặc phá sóng. Trong thực tế đây là hiện tượng
can nhiễu thông thường và đã được cơ quan quản lý chuyên ngành xử lý.
Tìm hiểu
thêm về vấn đề trên, chúng tôi được các chuyên gia về quản lý Tần số (Trung tâm
Tần số VTĐ khu vực III) giải thích về cơ chế gây can nhiễu và các biện pháp
ngăn chăn, xử lý như sau:
Do sóng vô tuyến điện (VTĐ) lan truyền không có biên
giới nên việc sóng phát thanh, truyền hình của các nước truyền đến VN hoặc
ngược lại là rất bình thường. Về lý thuyết, sóng vô tuyến cực ngắn chỉ truyền
được trong phạm vi nhìn thẳng. Tuy nhiên, khi sóng U/VHF lan truyền với cự ly
xa do cường độ điện trường mạnh (công suất phát lớn) hoặc do biến động của môi
trường truyền sóng có thể gây can nhiễu cho các đài phát cùng tần số ở nước
khác.
Trong những năm qua Trung tâm Tần số VTĐ khu vực III
đã phối hợp với các sở Thông tin và Truyền thông(TT&TT) xử lý hàng chục vụ can nhiễu tương tự do các
đài phát tiếng nước ngoài (chủ yếu là Trung Quốc) gây ra cho các đài hoạt động ở băng tần 87 –
108 MHz như Đài TT huyện Mộ Đức (Quảng Ngãi), đài TTKD huyện Hòa Vang, quận Cẩm
Lệ, TP Đà Nẵng, các đài TTKD
thị xã Hương Trà, Thừa Thiên Huế tại các xã Hương Bình, Bình Điền, Hồng Tiến,
Bình Thành, Hương Thọ (7/2014 và 6/2016); Bình Thành, Bình Điền, Hương Bình
(tháng 7/2015), Hương Xuân, Hương Phong (6/2016); đài TT TP Huế (11/2015); đài
TT huyện Phú Lộc,Thừa Thiên Huế (7/2016); đài TT huyện Triệu Phong, Quảng Trị
(6/2016).
Hiện tượng can nhiễu nói trên có thể có nhiều nguyên
nhân, trong đó đa số xảy ra do hiện tượng ống dẫn sóng đối lưu. Nguyên
nhân là do ảnh hưởng
của yếu tố thời tiết, tạo ra các đường truyền sóng bất thường. Sóng vô tuyến V/UHF truyền trong môi trường
này có suy hao rất thấp nên truyền đi rất xa có khi đến hơn 2000 km. Hiện tượng này thường xảy ra nhiều
nhất ở các khu vực ven biển tiếp giáp với vùng biển rộng. Vì vậy, việc các sóng
vô tuyến V/UHF từ Trung Quốc hay các quốc gia khác lan truyền đến và gây nhiễu
theo cơ chế ống dẫn sóng nêu trên là có thể xảy ra. Do số đài phát ở TQ rất
nhiều và gần với VN nên có nhiều nguồn nhiễu dạng này. Những trường hợp can
nhiễu này thông thường chỉ xảy ra theo mùa, trong thời gian rất ngắn, vào lúc
các cụm thu không tiếp sóng, mức độ ảnh hưởng không nhiều.
Bên cạnh
đó có thể có những đài phát sóng công suất lớn từ TQ cũng có thể ảnh hưởng đến
khu vực bờ biển phía Bắc nước ta. Tuy nhiên tín hiệu thường khá yếu, chỉ những
thiết bị có độ nhạy mới thu được.
Để giải quyết vấn đề can nhiễu nói trên có thể thực
hiện các biện pháp như sau:
Về phía các Đài bị nhiễu cần báo cáo kịp thời với cơ
quan quản lý tình trạng can nhiễu để xác định nguyên nhân. Trong đó giải pháp
tạm thời có thể điều chỉnh độ nhạy (squelch) máy thu, quay hướng anten, thậm
chí tắt nguồn cụm thu khi không tiếp sóng để triệt tiêu nhiễu. Hiện nay các thiết bị TTKD ở băng tần 87 -108
MHZ thường rất cũ nên cần nâng cấp thiết bị, phát mã nhận dạng để cụm thu thu
đúng tín hiệu mong muốn. Về lâu dài các đài và các địa phương cần có kế hoạch chuyển
đổi TB sang băng tần quy hoạch cho TTKD ở 54 - 68 MHz.
Về phía cơ quan quản lý các Sở cần thực hiện tốt
chức năng thẩm định khi đầu tư các đài phát mới, quản lý tốt chất lượng TB theo
đúng tinh thần Chỉ thị số 03/CT-BTTTT ngày 03/8/2011 của Bộ Thông tin và Truyền thông.
Về phía cơ quan quản lý chuyên ngành khi có kháng
nghị can nhiễu sẽ nhanh chóng vào cuộc, tim nguyên nhân gây nhiễu. Trường hợp
có can nhiễu mạnh, thường xuyên, có thể thực hiện các giải pháp kỹ thuật, thay
đổi tần số cấp phép; kháng nghị can nhiễu quốc tế với nước có đài gây nhiễu
(trường hợp có đăng ký tần số quốc tế với ITU) hoặc thông qua cuộc họp phối hợp
tần số vùng biên giữa 2 nước để giải quyết. Hiện nay đa số các nước trên thế
giới (trong đó có VN và TQ) đều là thành viên của ITU nên các hoạt động về tần
số VTĐ của mỗi quốc gia đều phải tuân thủ các quy định của tổ chức này.